ضرورت حق تحصیل برای همه کودکان

کودکانی که از حق تحصیل محروم اند؛ شامل همه افراد زیر ۱۸ سالی هستند که به هر دلیلی قادر به دسترسی به نظام رسمی آموزش و پرورش کشور نبوده اند.

ضرورت حق تحصیل برای همه کودکان با نگاهی به لایحه‌ی حق تحصیل در قانون اساسی

کودکانی که از حق تحصیل محروم اند؛ شامل همه افراد زیر ۱۸ سالی هستند که به هر دلیلی قادر به دسترسی به نظام رسمی آموزش و پرورش کشور نبوده اند؛ شامل کودکانی می شوند که به دلیل فقر اقتصادی و فقر فرهنگی والدین خود هرگز مدرسه، درس و کتاب را تجربه نکرده اند. کودکانی که در مراحل مختلف تحصیل، از چرخه تحصیلی کشور به بیرون رانده شده اند. آن دسته از کودکان مهاجر که حق برخورداری از آموزش و پرورش رسمی کشور را ندارند.

اصل سی‌ام قانون اساسی، دولت را موظف کرده است تا امکان آموزش و پرورش رایگان را برای همگان تا پایان دوره متوسطه فراهم آورد. ماده ۲۸ پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک (مصوب سال ۱۳۷۲ جمهوری اسلامی ایران) نیز آموزش و حق تحصیل را برای همه کودکان لازم می‌داند.

 آمارهای متناقضی از تعداد کودکانی که ترک تحصیل کرده‌اند در دسترس است. به همین دلیل شمار کودکانی که از تحصیل بازمانده‌اند از ۱۰۰ هزار تا بیش از سه میلیون برآورد شده است.براساس سرشماری سال ۱۳۹۵، شمار افراد ۶ تا ۱۹ ساله‌ای که بیرون مدرسه هستند برابر با ۲ میلیون و۳۸۶ هزار و ۱۲۰ نفر است، که با کم کردن شمار برآورد شده جمعیت ۱۸ تا ۱۹ سال، تعداد کسانی که از تحصیل در کشور باز مانده اند نزدیک به یک میلیون و ۷۳۸ هزار و ۷۵۱ نفر است. بخشی از کاهش تدریجی آمار دانش آموزان ایرانی در ۱۲ سال اخیر ناشی از کاهش رشد جمعیت است اما بخش بزرگی از آن هم مربوط به افزایش تعداد دانش آموزان بازمانده از تحصیل است. البته باید به آمار کودکانی که هیچگاه مدرسه را تجربه نکرده اند، آمار کودکان مهاجر را نیز اضافه کرد.

مطالعات نشان می‌دهد که دلیل اصلی عدم حضور کودکان در مدارس، فقر اقتصادی خانواده‌ها بوده است.

بر خلاف آن چه که در قانون اساسی مورد تأکید است، نه تنها آموزش و پرورش تا پایان دوره متوسطه رایگان نبوده بلکه با خصوصی‌سازی این حوزه، ضربه جبران‌ناپذیری را بر پیکره آموزش و پرورش کشور وارد آورده‌اند و همین امر باعث شده است تا بسیاری از خانواده‌ها به دلیل فقر اقتصادی از یک طرف و ترس از آینده ناموفق فرزندانشان در رقابت نابرابر کنکور و از طرف دیگر، بهانه دور کردن فرزندانشان از تحصیل را پیدا کنند.

بر اساس قانون و در تعریف وظایف نهضت سوادآموزی، کودکان بازمانده از تحصیل از سن ۱۰ سالگی تا افراد ۴۰ سال جزو بزرگسالان به حساب می آیند؛ که همگی به روش سنتی این سازمان با سواد می‌‌شوند و باید توجه داشت که اگر نیاز یک فرد بی‌سواد ۴۰ ساله خواندن و نوشتن است، نیاز یک کودک ۱۰ ساله فقط باسوادی به روش خواندن و نوشتن نبوده و حضور در دنیای شاد کودکانه، بازی‌ها و شادی‌های کودکانه، اجتماعی شدن و تمرین جامعه‌پذیری و … برای این سن بسیار مهم است.

محرومیت کودکان از حق تحصیل تبعات جبران ناپذیری را برای کودکان و جامعه به دنبال دارد؛ اعتیاد، اجبار به اشتغال، بیکاری، بزهکاری و… آسیب هایی است که همواره در کمین این دسته از کودکان و آینده آنان است. برای بازگرداندن کودکان محروم از تحصیل به مدارس، اقدامات جدی لازم است.  عدالت اجتماعی و برخورداری از تأمین اجتماعی و رفاه، به همراه سیستم آموزش و پرورشی شایسته و اصلاح و وضع قوانین حمایتی لازم، شاید چاره‌ساز باشد.