پیامدهای فقر در جوامع

پیامدهای فقر در جوامع مختلف

گسترش خرید و فروش اعضای بدن، سوء تغذیه، حاشیه نشینی، جستجوی برای یافتن گنج، افزایش اجاره‌نشینی، دستفروشی، کودکان کار و ازدواج کودکان. جالب توجه است که از این پدیده‌ها، چهار مورد آن مستقیما (ازدواج و کار کودکان) و غیر مستقیم (دستفروشی و سوءتغذیه) بر کودکان تأثیر دارد را می توان از پیامدهای فقر دانست.

در این نوشته توضیح مختصری از پیامدهای فقر در جوامع می­دهیم.

بازار اعضای بدن

خرید و فروش اعضای بدن به موضوعی قابل مشاهده در کوچه و بازار تبدیل شده است. غیر از فروش کلیه که ده‌ها سال است آشکارا جریان دارد فروش تکه‌هایی از کبد، مغز استخوان و قرنیه چشم، و اجاره دادن رحم به روش‌هایی برای به دست آوردن پول تبدیل شده است.

حاشیه نشینی در شهرهای بزرگ

با افزایش بیکاری و مهاجرت از روستاها به شهرهای بزرگ، حاشیه نشینی نیز رواج یافت. افرادی که توان مالی زندگی در مناطق شهری را نداشتند به حواشی این شهرها هجوم آورده و در زاغه­ ها و حلبی­ آبادها به زندگی خود ادامه می­دادند و به شغل­های کاذب برای گذران زندگی خود می­پرداختند. مردم در این مناطق از حداقل خدمات شهری و بهداشتی هم برخوردار نیستند. مناطق حاشیه شهری بستر انواع آسیب‌های اجتماعی هستند.

افزایش دستفروشی

دستفروشان در همهٔ فضاهای عمومی مشغول به کار هستند و هر روز روش‌های تازه‌ای برای حضور در مناطقی که حضور آن‌ها محدود شده (مثل مترو) ابداع می‌کنند. دستفروشی به یکی از معضلات جدی شهرداری‌ها در تنظیم امور شهری تبدیل شده است. تنش میان مغازه داران و دستفروشان یکی از پیامدهای این پدیده است.

ازدواج کودکان

ازدواج کودکان دختر بیشتر در مناطق روستایی رخ می‌دهد و علت اصلی آن فقر پدر و مادر است. والدین این کودکان به دلیل نا‌امیدی از اینکه دختران بتوانند روزی دستگیر آن‌ها باشند و برای کم کردن تعداد «نان خور‌ها» آن‌ها را در واقع به مردان سالخورده‌تر می‌فروشند و از این عمل می­توان سوء استفاده جنسی از کودکان نام برد.

افزایش اجاره‌نشینی

با افزایش نرخ مسکن افراد نمیتوانند مسکنی برای خود خریداری کنند ناچارند به اجاره نشینی روی آورند.در سال‌های اخیر از درصد مالکان خانه کاسته و بر درصد اجاره نشینان افزوده شده است. خانوارهای اجاره نشین ضررهای متفاوتی برای تغییر دائمی مسکن خود می‌پردازند، از شکسته و خراب شدن لوازم منزل در جابجایی تا هزینهٔ معاملات ملکی، از هزینهٔ انتقال لوازم تا هزینهٔ اجتماعی از دست دادن همسایگان.

کودکان کار

افزایش فقر در خانواده ها سبب شده تا کودکان خود را زودتر از موعد وارد بازار های کار کنند. همه­ این کودکان کار دارای کارهای تمام وقت و پایدار نیستند. بخش قابل توجهی از آن‌ها به دستفروشی و کارهای دیگر در خیابان‌ها مشغول هستند. بخشی از آنان که بیکار می‌مانند و غیر قانونی به کار گرفته می‌شوند و نسل آیندهٔ بزهکاران را تشکیل می‌دهند.

فضای کسب‌وکار

نبود فضای کسب‌وکار مناسب، باعث مهاجرت نیروهای متخصص به دلایل اقتصادی می­شود. در کشورهای درحال‌توسعه، برای توسعه خود‌، به نیروی متخصص نیاز دارد، مهاجرت نیروهای متخصص آثار منفی بر اقتصاد و رشد اقتصادی آنها خواهد داشت.

افزایش جمعیت سالمندان

از عوامل دیگر گسترش فقر ، افزایش جمعیت سالمندان در جوامع است. اثر پیری جمعیت بر رشد اقتصادی منفی است، برای جبران آن، نیاز به سیاست‌های افزایش جمعیت است. اما از طرف دیگر افزایش جمعیت، در نبود سیاست‌گذاری برای ایجاد شغل و امکانات رفاهی، تنها باعث گسترش شکاف طبقاتی و فقر می‌شود. درنتیجه، نبود سیاست‌گذاری کارآمد و کمبود نیروی جوان،به افزایش هزینه و رشد فقر می ا­نجامد.

پیامدهای فقر پایدار

آن‌چه موضوع فقر را با اهمیت‌تر از برخی شاخص‌های اقتصادی دیگر می‌سازد، ابعاد اجتماعی آن است. افزایش نرخ فقر و شکاف طبقاتی موجب «افزایش نارضایتی اجتماعی»خواهد شد.

افزایش نارضایتی اجتماعی، برآمده از آسیب‌های اجتماعی (چون تشدید نابرابری جنسیتی، سوءتغذیه و افزایش بزه) و آسیب‌های اقتصادی (چون افزایش تورم، افزایش فساد، افزایش فرار مالیاتی) راه را بر «شورش‌های اجتماعی» هموار خواهد کرد.