گفتگوی اختصاصی پیرامون وضعیت کودکان کار

پدیده کودکان کار پدیده نام آشنایی است که هر چه در مورد آنها گزارش تهیه شود و هر چه در مورد آنها آسیب‌شناسی شود باز هم به نسبت زیاد شدن روزافزون آنها کم است.

امان الله قرایی مقدم: تهران مرکز کودکان کار خیابانی شده است

به گزارش روابط عمومی خیریه دست های مهربان، امان الله قرایی مقدم، جامع شناس در مورد این قشر ضعیف و آسیب پذیر می‌گوید: این کودکان واقعاً درمانده‌اند و هیچ گناهی مرتکب نشده‌اند جز این که به دنیا آمده‌اند و در محیطی قرار گرفته‌اند که فقر اقتصادی بیداد می‌کند. این کودکان آینده جامعه‌اند نباید به راه‌های فساد و آزار و اذیت کشیده شوند.

با اندکی قدم زدن در خیابان‌های شهر، بر سر چهار‌راه‌ها یا در معابر، در متروهای شهر، کنار گذرگاه‌ها کودکانی را می‌بینید که در حال شستن شیشه ماشین، دست فروشی در خیابان، گل‌فروشی یا در بسیاری مواقع گدایی کردن هستند.

این پدیده با افزایش قیمت کالا‌ها و افزایش تورم در شهرهای بزرگ رو به افزایش است و باعث بروز مسائلی می‌شود که همه اقشار جامعه به خصوص کودکان را بسیار آسیب‌پذیر می‌سازد.

قرایی مقدم این کودکان را به دو گروه عمده تقسیم می کند؛

کودکان کار عام،کودکان کار خاص. کودکان کار عام، کودکانی هستند که در شهر ها و روستا‌ها در کنار والدین خود به انواع مشاغل چون قالی بافی، جاجیم بافی، حصیر دوزی، مروارید دوزی، ماهیگیری، کشاورزی، مکانیکی، جوشکاری، کفاشی و… مشغول هستند و این کودکان زمانی که به سن هفت سالگی می‌رسند به این مشاغل مشغول شده و این فعالیت ها از وظایف آنها به شمار می‌آید.

کودکان کار خیابانی به صورت خاص، کودکانی کاری هستند که در دو دسته گنجانده می‌شوند. کودکان کار با‌سرپرست، کودکان کار بی‌سرپرست.

کودکانی که سرپرست و مکانی برای زندگی دارند و امکان دارد که سرپرست آنها دچار بیماری یا نقص عضو باشند؛ ولی دچار فقر اقتصادی هستند و نمی‌توانند هزینه های زندگی خود را تأمین کنند؛ در نتیجه کودکان در این خانواده‌ها مجبور به کار کردن در بیرون از خانه می‌شوند تا کمک خرج خانواده باشند و شب‌ها در خیابان‌ها نمی‌مانند و به خانه باز می‌گردند.

کودکان بی‌سرپرستی که مکانی برای زندگی و گذراندن شب ندارند:

این کودکان در همه کشورها وجود دارند از جمله کشورهایی چون هند، پاکستان، اندونزی، بنگلادش و بعضی از کشور های آفریقایی که دچار فقر اقتصادی و جمعیت نسبتاً زیادی هستند.

امان الله قرایی مقدم در ادامه می‌گوید: من معتقدم تهران مرکز کودکان کار خیابانی شده است؛ بسیاری از این کودکان کار از شهرستان‌ها به تهران آمده‌اند که باید به همان شهرستان‌ها باز گردانده شوند.

قبل از انقلاب برای ریشه کردن کردن این پدیده در هر شهرستان خانه‌هایی مشخص شده بود که دارای اتاق‌های زیادی بود و هر کدام از این خانواده‌ها که مکانی برای زندگی نداشتند، دچار فقر اقتصادی و متکدی بودند را در این اتاق‌ها اسکان می‌دادند.

به این خانه‌ها نوا‌خانه یا گداخانه می‌گفتند و این نواخانه‌ها در همه شهرها وجود داشتند و بودجه این مکان‌ها از هزینه‌های فرمانداری و استانداری استان‌ها تأمین می‌شد که در همین نواخانه‌ها معلم و پزشک از طرف فرمانداری‌ها حضور پیدا می‌کردند و به این افراد خدماتی را ارائه می‌دادند.

این جامعه‌شناس می‌گوید: این گدا‌خانه‌ها بعد از انقلاب با هدف ساماندهی نیازمندان جمع آوری شد و بودجه‌ای برای ایجاد رفاه نسبی آنها در نظر گرفته شده است ولی با افزایش روز به روز فقر و در پی آن افزایش خانواده‌های نیازمند بودجه اختصاص داده شده به این مسئله کافی نیست؛

البته ارگان‌های دولتی مکان‌هایی را برای اسکان این خانواده‌ها و ون‌هایی را برای جمع‌آوری آنها تدارک دیده است ولی باز هم به خاطر زیاد بودن تعداد این کودکان این کار گره‌ای را از مشکلات باز نمی‌کند. باید برای از بین بردن این پدیده در شهرها تصمیم جدی و فکر شده و بودجه کلانی در نظر گرفته شود.

مکان‌های در نظر گرفته شده برای نگهداری این کودکان مناسب نیست و بعد از گذشت چند هفته این کودکان باز در خیابان‌ها رها می‌شوند؛ به نظر من باید از مبالغ کلانی که صرف امور بی‌مورد می‌شود کاسته شده و در اختیار این کودکان قرار گیرد و شرایط رفاه آنها را فراهم نمایند.

این پدیده با توسعه یافتگی جوامع رابطه مستقیمی دارد. هرچه جوامع پیشرفته‌تر باشد وضعیت اقتصادی کارآمدتر و به دنبال آن سازماندهی افراد بی‌سرپرست آنها نیز منظم‌تر است.

در کشورهای در حال توسعه مانند هند، پاکستان، افغانستان، اندونزی و بعضی کشور‌های آفریقایی و… این موضوع به وفور دیده می‌شود و این کشورها با آسیب‌های آن هر روزه در حال دست و پنجه نرم کردن هستند.

قرایی مقدم خاطر‌نشان کرد که این پدیده آسیب‌های اجتماعی زیادی را در پی دارد؛ آسیب‌هایی که همه با چشم خود در سطح شهر دیده‌ایم و آن را لمس کرده‌ایم.

حضور این کودکان در خیابان، بزرگ شدن آنها در معابر، نشست و برخاست این کودکان با افرادی که شب‌ها در خیابان و پارک می‌خوابند، جمع‌آوری زباله از سطل‌های آشغال و… باعث می‌شود که این کودکان آسیب‌های جدی را متحمل شوند؛ ممکن است به مواد مخدر اعتیاد پیدا کنند یا مورد بهره‌کشی‌‌های مواد مخدر قرار بگیرند و از آنها خواسته شود که در سطح شهر مواد مخدر رد و بدل کنند یا به کیف قاپی و دزدی روی بیاورند،

مورد ‌تجاوز قرار بگیرند یا به دام انسان‌هایی بیفتند که این کودکان را می‌فروشند. از طرف دیگر احتمال مبتلا شدن این کودکان به انواع بیماری‌ها وجود دارد و در کل تأثیرات منفی این مسئله اجتماعی در آینده کوتاه، هم این کودکان و هم، همه افراد جامعه را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.